Slechthorendheid
Symptomen en therapie bij gehoorverlies
Ons gehoor is de sleutel tot het sociale leven. Het verbindt ons met onze omgeving. Door middel van onze oren maken wij contact met familie, vrienden en collega’s. Wij zijn ons er echter vaak niet van bewust welke belangrijke rol onze oren als complex orgaan voor ons spelen. Met onze oren verstaan we en ontwikkelen we onze taal. Door het gehoor kan men optimaal genieten van muziek, gelach, concerten, films en opera’s. Ook waarschuwt het gehoor ons voor gevaren. Overdag, bijvoorbeeld in het verkeer, of ‘s nachts als we slapen: ons gehoor is altijd actief. Studies hebben aangetoond dat mensen in Nederland gemiddeld zeven jaar na de eerste symptomen van gehoorproblemen wachten, totdat er stappen ondernomen worden. Met de aanschaf van een hoortoestel kan de levenskwaliteit met grote stappen worden verbeterd.
Het ergste is wanneer we ons realiseren dat het eigen hoorvermogen slechter wordt. Vaak zijn we ons er niet eens van bewust dat we slechthorend zijn – alleen de reacties van vrienden en familie kunnen dit merkbaar maken. In ieder geval is het dan verstandig om een deskundige te raadplegen voor advies.
Tekenen en symptomen
Tekenen en symptomen van gehoorverlies zijn onder meer:
- Moeite met het volgen van gesprekken met meer dan twee personen
- De stemmen van andere mensen klinken mompelend
- Problemen met het verstaan van vrouwen en kinderen
- Communicatieproblemen in lawaaierige omgevingen (restaurants, conferenties, winkelcentra)
- De televisie op hoog volume moeten zetten
- Piep in de oren (oorsuizen)
- Groepsgesprekken zijn vermoeiend
- Iemand uit de familie is slechthorend
Is slechthorendheid erfelijk?
De oorzaak van gehoorverlies of de aanleg hiervan kan erfelijk zijn. Ieder kind wordt met de helft van de genen van de vader en de helft van de genen van de moeder geboren. In het geval de erfelijke genen niet in orde zijn, kunnen ziekten zoals slechthorendheid of doofheid erfelijk worden doorgegeven.
Diagnose van slechthorendheid (stemvorkproef)
Voordat slechthorendheid behandeld kan worden, volgt in eerste instantie een diagnose van de KNO-arts. De KNO-arts kan aan de hand van symptomen en eerdere ziekten bepalen wat de status van uw slechthorendheid is. Ook is de timing en de situatie waarin de slechthorendheid voor het eerst optrad belangrijke informatie voor de arts bij de diagnose.
Een lichamelijk onderzoek, bijvoorbeeld door middel van een stemvork, geeft de arts een nauwkeuriger beeld over de aard van de slechthorendheid. De KNO-arts kan dan zien of het om een geleidend gehoorverlies, een sensorineuraal gehoorverlies of een perceptief gehoorverlies (slechthorendheid van geluidswaarneming) gaat. De stemvorkproef is een snelle en eenvoudige test die de plek in het oor kan vaststellen die de slechthorendheid veroorzaakt. Er zijn in totaal drie varianten stemvorkproeven.
Stemvorkproef van Rinne:
De stemvorkproef van Rinne wordt vooral gebruik om onderscheid te maken tussen een sensorineuraal gehoorverlies en geleidingsgehoorverlies. Hierbij wordt de trillende stemvork op het bot achter het oor geplaatst, totdat de patiënt niks meer hoort. Direct daarna wordt de stemvork voor het oor gehouden. Als het geluid nog steeds te horen is over het blote oor, dan is de test positief uitgevallen en heeft de patiënt normaal gezien een gezond gehoor. Is het trillende geluid van de stemvork niet te horen, dan is te test negatief.
Stemvorkproef van Weber
Deze proef wordt uitgevoerd na de proef van Rinne en geeft een vergelijking van beide oren. De stemvork wordt in trilling gebracht en geplaatst op het hoofd. Iemand met gezonde oren zullen geluiden in het midden van zijn hoofd worden waargenomen. Als de geluiden maar aan één zijde worden waargenomen, is er sprake van gehoorverlies. Is er sprake van een sensorineuraal gehoorverlies, dan worden geluiden van het beter horende oor als luider waargenomen. Bij een eenzijdige geleidend gehoorverlies is het omgekeerd. Hier wordt het geluid door het oor met het gehoorverlies als luider waargenomen.
Stemvorkproef van Gellé
De stemvorkproef van Gellé wordt alleen toegepast wanneer er sprake is van otosclerose. Dit is een botziekte in het middenoor, waarbij een geleidend gehoorverlies optreedt. Ook bij deze test wordt een trillende stemvork geplaatst op het bot achter het oor. Tegelijkertijd wordt de druk op de gehoorgang en het trommelvlies verhoogd met een ballonpomp. Als het geluid van de stemvork stiller wordt, is alles prima. Blijft het geluid even luid, dan is een otosclerose zeer waarschijnlijk.
Door middel van een oorspiegeling, ook wel otoscopie genoemd, kan de KNO-arts bepalen in hoeverre ziektes of lichamelijke veranderingen, zoals door het geperforeerd trommelvlies, aanwezig zijn. Echter is zo’n gaatje in het trommelvlies uiterst zeldzaam. Vervolgens bepaalt de arts tijdens een hoortest, hoe goed het hoorvermogen bij eenzijdige toonhoogten is. Deze uitkomsten worden op een hoorcurve vastgelegd, een zogenaamde audiogram. Met behulp van deze informatie kan de arts beslissen over de verdere loop van de behandeling.
Hoe werkt een otoscopie (oorspiegeling)?
Een otoscopisch onderzoek is een visueel onderzoek van de uitwendige gehoorgang en het trommelvlies met behulp van een otoscoop, het standaard instrument van de KNO-artsen en audiciens. Een otoscoop is een trechter van metaal of kunststof, met bij de huidige exemplaren (vanaf 2014) een vergrootglas en een lampje. Wanneer er roodheid of letsel in de gehoorgang gedetecteerd worden, dient een KNO-arts geraadpleegd te worden.
Wat is een audiogram?
Een zogenaamde toonaudiogram is een grafische weergave van de werking van uw gehoor. Hierbij worden de hoordrempels opgenomen. Hoordrempels kunnen ook wel worden beschreven als de zachtste tonen die worden waargenomen.
Behandeling en therapie van slechthorendheid
Een gehoorschade als gevolg van lawaai is een van de meest voorkomende vormen van gehoorverlies. Dit kan tijdelijk zijn maar ook permanent. In beide gevallen is een bezoek aan de KNO-arts zeer belangrijk zodat het gehoorverlies dan zo spoedig mogelijk kan worden behandeld. Bij een korte-termijn blootstelling aan lawaai is het gehoor zwaar belast en kan het hoorvermogen worden beperkt. Rust en therapie en het gebruik van ondersteunende medicijnen zijn vaak een goede oplossing om weer goed te kunnen horen. Is het oor langer blootgesteld aan lawaai, dan kan er sprake zijn van blijvend gehoorverlies. Er is dan het risico dat er chronisch gehoorverlies optreedt als de symptomen van gehoorverlies voor een langere periode merkbaar blijven. In dit geval maken hoorsystemen en hoortoestellen de verloren tonen weer hoorbaar en is het weer mogelijk om zonder problemen gesprekken te voeren.
Tot wanneer is een gehoorverlies tijdelijk en op welk moment is het blijvend?
Een exacte periode om te bepalen wanneer een gehoorbeschadiging chronisch is of weer zal verdwijnen, kan niet worden bepaald. Het is een feit dat het gehoor hersteld wordt na kortdurende blootstelling aan lawaai. Een van de meest voorkomende oorzaken van permanent gehoorverlies is wanneer de het oor langdurig aan hard geluid blootgesteld wordt en zich daardoor niet voldoende kan herstellen. Verschillende factoren zoals voeding en stress kunnen ook een impact hebben op de individuele gevoeligheid en de gezondheid van het oor.
Daarom is een hoortoestel zo belangrijk!
Horen en luisteren is zeer belangrijk voor de menselijke waarneming. Vooral het luisteren naar muziek op de MP3-speler zorgt ervoor dat veel jongeren al in een vroeg stadium worden geconfronteerd met een beperkt gehoor. Een hoortoestel is de meest effectieve methode om weer meer van de omgeving te kunnen horen. Niet alleen de waarneming van klanken wordt verbeterd, ook de ruimtelijke oriëntatie helpt ons beter te horen. Daarnaast bestaat de mogelijkheid om via de moderne hoortoestellen muziek te luisteren. Omdat een hoortoestel speciaal door een audicien worden aangepast, kunnen geluiden niet te luid gehoord worden en het gehoor blijft daardoor onbeschadigd.
Gevolgen van slechthorendheid
Bij een gehoorverlies kunnen de gevolgen talrijk zijn en het leven moeilijker maken. Gesprekken met vrienden of familie, professionele vergaderingen, telefoongesprekken of televisie kijken is voor slechthorenden een hele uitdaging. Dit kan leiden tot sociale isolatie, waardoor een groot deel van de levenskwaliteit verloren gaat. Familie en vrienden merken een gehoorverlies bij anderen niet rechtstreeks op en kunnen uit onwetendheid met onbegrip reageren. Daarbij komt dat zich een gehoorverlies in sommige situaties wel goed uitpakt, maar in de meeste situaties slecht. Dit verwart uw gezelschap ook, zodat men niet weet of het twijfelen door het gehoorverlies komt of door iets anders. Het is daarom belangrijk om uw directe omgeving te informeren over uw gehoorverlies, zodat anderen hier begrip voor kunnen opbrengen.
Sociale gevolgen
Verschillende studies hebben aangetoond dat slechthorenden vaak ongelukkig, angstig en bezorgd zijn. Ook werd vastgesteld dat ze zich minder kunnen concentreren en hun sociale activiteiten beperken. De eigenwaarde valt vaak weg en het contact met vrienden en kennissen gaat verloren.
Lichamelijke gevolgen
Als gehoorverlies niet wordt behandeld kan dit leiden tot fysieke problemen zoals vermoeidheid, uitputting, hoofdpijn, duizeligheid en stress. Als u vermoedt dat u een slechthorend bent, raden wij aan een audicien te raadplegen, die uw gehoor controleert en test.
Het volksfenomeen gehoorverlies – een op de 10 heeft het
Slechthorendheid heeft invloed op vele gebieden van ons leven en het verminderen het welzijn van de slechthorenden. Vaak wordt er vanuit gegaan dat gehoorproblemen alleen bij ouderen voorkomen, maar de vermindering van het hoorvermogen vindt in alle leeftijdsklassen plaats. 1 op de 10 Nederlanders is slechthorend. Meestal is de vermindering van het gehoor een geleidelijk proces. Eerst gaan hoge frequenties verloren en daarna vermindert het hoorbare spectrum zich geleidelijk. Daardoor vragen de hersenen minder en verliest daardoor onomkeerbaar zijn onderscheidend vermogen. Des te belangrijker is, dat ook kleine vormen van gehoorverlies herkend en behandeld worden, om zo de slechthorendheid nog goed tegen te kunnen werken.
Oorsprong en oorzaken van gehoorverlies
Er zijn drie verschillende types van gehoorverlies bekend. Deze omvatten geleidend gehoorverlies, sensorineuraal gehoorverlies en perceptief gehoorverlies. Bij geleidend gehoorverlies worden geluidsgolven niet bereikt, of in een zwakke vorm in het binnenoor. De volgende redenen en ziekten behoren tot de 5 belangrijkste oorzaken:
- Het vastgroeien van een van de gehoorbeentjes (otosclerose)
- Een langzaam groeiende ontsteking in het middenoor (cholesteatoom)
- Vochtafscheiding in het middenoor
- Otitis media (acute of chronische)
- Verstopte gehoorgang door oorsmeer of vreemde voorwerpen (zoals oorsmeer)
Sensorineuraal gehoorverlies
Bij een sensorineuraal gehoorverlies is er sprake van een letsel in het binnenoor of de gehoorzenuw. In sommige gevallen zendt de gehoorzenuw de ontvangen signalen niet goed naar de hersenen door. Dit zijn de vijf meest voorkomende oorzaken:
- Gehoorverlies door ouderdom (presbyacusis)
- Dagelijkse ruis (>85 dB)
- Plotseling gehoorverlies
- De ziekte van Menière
- Verwondingen aan de schedel
Perceptief gehoorverlies
Bij een perceptief gehoorverlies verwerken de hersenen de binnenkomende signalen verkeerd. Hier zijn de vijf meest voorkomende oorzaken:
- Encefalitis (ontsteking van de hersenen)
- Bloedingen in de hersenen
- Beroerte
- Aangeboren afwijkingen en misvormingen
- Traumatisch hersenletsel
Een andere oorzaak van gehoorverlies kan drugs zijn. Hierbij is niet noodzakelijk de stof zelf van cruciaal belang, maar de toegediende hoeveelheid. Een overdosis aan pijnstillers kan ook een nadelig effect hebben en het gehoor permanent aantasten. Hierin speelt ook mee in hoeverre het binnenoor door andere medicijnen reeds beschadigd is.
Het onderzoek naar de oorzaken van gehoorverlies is in 2015 al erg ontwikkeld, maar er is nog steeds ruimte voor ontwikkeling.
Hier zijn enkele tips over hoe je effectief een gehoorverlies kan voorkomen in het dagelijks leven:
– Als er al sprake is van slechthorendheid, kan de situatie verergerd worden door het zelf verzorgen van het oor. Als oorsmeer (cerumen) verder in het oor is geduwd met bijvoorbeeld een wattenstaafje, kan dit leiden tot verstoppingen waardoor een toename van slechthorendheid kan ontstaan.
– Voor een uitgebreide verzorging is het mogelijk om je oren uit te laten spuiten bij de KNO-arts. Ook is het mogelijk om informatie te vragen bij de apotheek over de alternatieven voor het reinigen van het oor.
– Actieve zwemmers of mensen die meerdere malen per week in koud water te vinden zijn, hebben op lange termijn een groter risico voor een geleidend gehoorverlies als het oor niet beschermd wordt. Degenen die zijn oren zo’n geval willen beschermen dienen geschikte gehoorbescherming te dragen.
Daarnaast is het raadzaam om regelmatig een arts te bezoeken die het gehoor test. U kunt dan advies krijgen over hoe u uw gehoor passend kan laten beschermen. De arts kan u de details vertellen aan de hand van de diagnose die is gesteld. Indien uw gehoorprestaties al deels verdwenen zijn, kan de arts u een hoortoestel voorschrijven zodat u weer verder kan in het dagelijks leven.
Gehoorverlies bij kinderen en pasgeborenen
In bijzondere gevallen komt slechthorendheid op zeer jonge leeftijd voor. Kinderen en baby’s die getroffen worden door gehoorverlies kunnen hierdoor in worden geremd in hun ontwikkeling. Geluidsprikkels zijn in het bijzonder op jonge leeftijd heel belangrijk, zodat een akoestische gevoeligheid kan worden ontwikkeld. Dit heeft invloed op zowel het sociale gedrag van het kind als op het vermogen om te leren spreken. In de eerste twee jaar vormt in de hersenen van het kind de competentie om te leren. Daarom is het nuttig om een kind met gehoorverlies zo vroeg mogelijk medisch te laten behandelen. Door middel van logopedische (dictie) wordt een vroege ontwikkeling van intellectuele en sociale vaardigheden van het kind bevorderd, zodat het risico voor een latere slechthorendheid geminimaliseerd wordt.