BPPD

Benigne Paroxismale Positie Duizeligheid (BPPD) is een gevoel van duizeligheid die gekenmerkt wordt door acute kortdurende heftige duizeligheid die ontstaat als u uw hoofd beweegt. Het woord ‘benigne’ betekent ook wel goedaardig, terwijl ‘paroxismale’ voor aanvalsgewijs staat. In sommige gevallen wordt deze benaming ook wel ‘Periphere paroxysmale positieduizeligheid (PPLS)’ genoemd. Peripher betekent in deze context dat het de buitenste zone van het lichaam betreft.

BPPD zorgt vooral voor vervelende klachten maar wordt in beginsel als ongevaarlijk beschouwd. De oorzaak van deze ziekte is nog niet bekend. Een mogelijke oorzaak kan zijn dat door snelle positieverandering van loszittende oorsteentjes, deze in het oor neerslaan op de zintuigcellen in het evenwichtsorgaan. Lees meer over de oorzaken, symptomen en behandeling.

Er zijn verschillende symptomen die kenmerkend zijn voor BPPD:

• Plotseling optreden (paroxysmaal)
• Afhankelijk van de positie van het hoofd
• Duurt slecht enkele seconden
• Gaat vanzelf weg
• Eventueel duizeligheid en misselijkheid

Ook kan er van draaiduizeligheid gesproken worden als deze ontstaat na snelle hoofdbewegingen, zoals gaan liggen en weer overeind komen. Dit gevoel wordt vaak als een carrousel in het hoofd omgeschreven. Draaiduizeligheid kan optreden in verschillende situaties:

• Bij het draaien in bed
• Bij het opstaan vanuit een liggende houding
• Bij te snel bukken
• Bij het draaien naar een bepaalde kant

Ontstaat de (positie)duizeligheid tijdens het liggend omdraaien, dan kan de bloedomloop mogelijk afgesloten worden. Andere vormen van duizeligheid treden het vaakst op als gevolg van aandoeningen in het binnenoor, de ogen of de hersenen.

BPPD treft ongeveer 2 op de 100 mensen. De duizeligheid treedt vaker op bij mensen met een hogere leeftijd. Deze aandoening komt meestal voor bij mensen tussen de 50 en 60 jaar, terwijl de piekleeftijd tussen de 60 en de 80 jaar ligt. Vrouwen worden veel vaker getroffen door BPPD dan mannen. Ongeacht de ziekte behandeld is of niet, bij 30% tot 50% van de getroffenen treedt de BPPD weer opnieuw op. Met behulp van speciale oefeningen van de KNO-arts kan de betroffene ook thuis zelfstandig een behandeling ondergaan.

Voor de diagnose van BPPD voert de KNO-arts een uitgebreide en gedetailleerde enquête uit met de patiënt. Indien de KNO-arts denkt dat de patiënt aan BPPD lijdt, voert de arts een kiepproef uit. Het hoofd en het bovenlichaam worden door middel van een speciale kieptafel vanuit een zittende houding plotseling achterover gekiept. Indien er duizeligheid optreedt dan is er sprake van BPPD en Nystagmus. Is er sprake van een andere vorm van duizeligheid of een evenwichtsstoornis, dan heeft deze ook een andere oorsprong, bijvoorbeeld hartproblemen.

Een BPPD kan niet worden behandeld met medicijnen omdat dit volgens de huidige kennis niet effectief zou zijn. In plaats daarvan vindt een behandeling door middel van oefeningen plaats. Hierdoor dienen de losse deeltjes terug in de utriculus en de sacculus te komen. Er zijn verschillende vormen van BPPD. De meeste voorkomende zijn de naar voren gelegen vormen en de naar achter gelegen vormen, waarbij ook wel het voorste en achterste kanaal bedoeld wordt. Met behulp van de juiste oefeningen wordt de BPPD vaak opgelost. Beide vormen kunnen worden behandeld met het Semont of Epley manoeuvre.

Met het Semont manoeuvre zit de patiënt recht voor de arts met het hoofd 45° gedraaid zodat het hoofd ongeveer 45° naar de andere kant wijst. Daarna wordt de patiënt met een vlotte beweging zijdelings neergelegd op de schouder aan de aangedane zijde. Het hoofd blijft daarbij in de zelfde houding. De patiënt ligt nu zo zijdelings met zijn blik naar boven. De patiënt dient nu 2-3 minuten in deze houding te blijven, daarna wordt de patiënt weer terug rechtgezet.

Korte instructie van de Semont manoeuvre in drie eenvoudige stappen: 1. Rechte zithouding 2. Lichaam naar de schouder kiepen 3. Draai snel 180° naar de andere schouder: pas wanneer nodig de manoeuvre toe bij het linker of het rechter oor.

Deze manoeuvre om positieduizeligheid te behandelen werd in 1980 uitgevonden door Dr. John Epley. De Epley manoeuvre is effectief bij ongeveer 80% van de patiënten. De patiënt zit rechtop met zijn benen recht voor de onderzoeker. Het hoofd wordt snel 45° graden gedraaid naar de aangedane zijde. Ook kijkt de KNO-arts naar het gezonde oor. Daarna wordt u in één snelle beweging van een zittende naar een liggende positie gebracht, in deze houding blijft u 30 seconden. Hierna draait de arts uw hoofd naar de tegenovergestelde kant en zo blijft u weer 30 seconden zitten. Vanuit deze positie gaat u op uw zij liggen en laat u uw hoofd meedraaien. U blijft weer 30 seconden op uw zij liggen, met de neus in de richting van de bank. Hierna gaat u rustig weer rechtop zitten.

Als de patiënt niet reageert op de behandeling, dan wordt de training van Brandt en Daroff aanbevolen. Bij deze oefeningen beweegt de patiënt afwisselend naar de rechter en linker zijligging. In een positie blijft de patiënt ca. 30 seconden en houdt altijd een rechte zithouding aan.

Instructie voor de Epley manoeuvre in 5 stappen: 1. Rechte zithouding, hoofd draait 45 ° naar rechts 2. Snel naar liggende positie 3. Hoofd 90 ° naar links draaien 4. Hele lichaam 90 ° naar links draaien 5. Rustig rechtop gaan zitten met een naar links gekanteld hoofd; voer de manoeuvre voor het linker oor in tegenovergestelde richting uit.

BPPD is een onprettige ziekte die op zichzelf geen gevaarlijke ziekte is. Meestal gaat deze ziekte zonder behandeling vanzelf weg, maar er zijn ook uitzonderingen. Zo nu en dan komt het voor dat het langer duurt. De duizeligheid kan dus enkele dagen, weken, maanden of zelfs jaren duren. Dit is ook de reden waarom een tijdig bezoek aan de KNO-arts sterk wordt aanbevolen. Hoewel deze vorm van duizeligheid vaak vanzelf verdwijnt, is er een risico dat getroffenen over een langere periode met onaangename symptomen worden geconfronteerd.

Bij BPPD treden doorgaans symptomen op die het dagelijks leven verzwaren. Als de duizeligheid niet geneest door behandeling, moet de patiënt leren omgaan met de symptomen. Dit kan zorgen voor vervelende klachten, bijvoorbeeld wanneer de patiënt ontwaakt uit de slaap vanwege de ziekte. De ziekte en de bijbehorende evenwichtsstoornissen kunnen ook het risico van het vallen verhogen. Houdt de draaiduizeligheid langer aan, dan kan bovendien het algemene gedrag en gezondheidstoestand negatief worden beïnvloed. Daarom dient direct nadat de symptomen optreden een KNO-arts bezocht te worden zodat de oorsteentjes terug in de juiste positie in het binnenoor gebracht kunnen worden.

Over het algemeen gaat BPPD gepaard met loszittende oorsteentjes die in het halfcirkelvormige kanaal terecht komen. Hierdoor begeven deze oorsteentjes zich aan het nieuwe laagste punt. De vloeistof in het halfcirkelvormige kanaal wordt in beweging gezet wat resulteert in een verdikking door de cupula (geleiachtige massa in het achterste halfcirkelvormige kanaal). Hierdoor wordt het halfcirkelvormige kanaal geprikkeld. Waarom oorsteentjes (otolieten) zich losmaken, kan verschillende oorzaken hebben:

• Ontsteking van het evenwichtsorgaan in het binnenoor
• Voorafgaande verkeers- of sportongevallen
• Beschadiging aan de schedel of letsel aan het hoofd
• Hoge leeftijd

Als de gehoorgang niet meer goed functioneert, bestaat de mogelijkheid dat de ruimtelijke informatie niet goed zijn doorgegeven aan de hersenen. Als gevolg daarvan kan er draaiduizeligheid ontstaan. De precieze oorzaak van het loskomen van de otolieten is tot op heden nog niet bekend.

Hoewel duizeligheid en evenwichtsstoornissen regelmatig voorkomen als gevolg van migraine of andere oorzaken, komt BPPD bij kinderen zelden voor. Als oorkristallen bij kinderen loskomen, betekent dit niet altijd dat er duizeligheid optreedt. De arts weet niet precies waarom de oorsteentjes zich loslaten. Er wordt van uitgegaan dat het risico groter wordt door toenemende leeftijd waardoor het risico op BPPD vanaf het 35e levensjaar stijgt.